Những ngày cuối tháng 10 vừa qua, NSND Phan Phan bận rộn di chuyển khắp các tỉnh khu vực ĐBSCL với vai trò cố vấn cảnh trí cho một số vở cải lương tham gia Cuộc thi Nghệ thuật sân khấu #cailuong# chuyên nghiệp toàn quốc 2015. Ở Cần Thơ, bất kể sáng tối, ông miệt mài chỉ dẫn học trò là nghệ sĩ Trần Thiện từng thủ pháp, cách thiết kế #sankhau# sao cho thật hiệu quả, thẩm mỹ và phát huy nội dung vở diễn. Rời Cần Thơ, ông xuống Bạc Liêu rồi qua Cà Mau, cũng với công việc lặng thầm và kiên nhẫn ấy. Ở tuổi 82, đôi tay đã run và mắt đã mờ nhưng từng nét vẽ của NSND Phan Phan vẫn chắc chắn, chuẩn xác đến từng chi tiết. Ông tâm sự: "Học trò của tôi giờ đã trưởng thành và thiết kế #sankhau# tốt. Tôi đến với các đoàn là muốn xem sức sống #cailuong# hôm nay".
NSND Phan Phan vẫn nhớ cơ duyên đến với công việc thiết kế #sankhau#. Năm 1958, sau khi tốt nghiệp Trường Mỹ nghệ Gia Định, ông vào làm cho một hãng quảng cáo tư nhân. Năm 1960, bạn ông là Ba Thành - con trai của nữ sĩ Bút Trà, chủ bút tờ Sài Gòn Mới - vì say mê cô đào Thanh Nga nên muốn dựng vở mới "Thầy cai tổng bồi", mời #nghesi# Thanh Nga đóng. NSND Phan Phan được mời thiết kế #sankhau#. Lần đầu làm cảnh trí nhưng ông được báo giới Sài Gòn khen ngợi như một "hiện tượng" của giới thiết kế #sankhau#. Ông được bà Bầu Thơ (mẹ #nghesi# Thanh Nga) mời về làm cảnh trí cho Đoàn Thanh Minh – Thanh Nga. Nghiệp #sankhau# vận vào đời ông từ đó.
 |
|
NSND Phan Phan (bên phải) và học trò Trần Thiện.
Ảnh: DUY KHÔI.
|
Phong cách thiết kế của họa sĩ Phan Phan chi tiết, tỉ mỉ ở từng cảnh diễn để tạo hiệu ứng #sankhau#, góp phần tạo nền tảng nâng đỡ ca diễn của #nghesi#. Những cảnh trí của ông khi làm ở Đoàn Thanh Minh – Thanh Nga như: "Tiếng trống Mê Linh", "Thái hậu Dương Vân Nga", "Nửa đời hương phấn", "Hoa Mộc Lan tùng chinh"… đã trở thành kinh điển trong nghệ thuật #cailuong#. Sau năm 1975, NSND Phan Phan tìm tòi, kết hợp giữa phong cách thiết kế ước lệ của #sankhau# phía Bắc và kiểu tả thực của #sankhau# phía Nam để hình thành phong cách riêng. Đến nay, ông đã thiết kế trên 600 vở diễn – một "gia tài" đồ sộ.
Ông nói rằng, cái lợi mà cũng là "hại" của thế hệ thiết kế trẻ bây giờ là sử dụng phần mềm thiết kế đồ họa. Họ không còn cầm cọ, cầm bút, mà "cầm chuột". "Tôi không phủ định vai trò của công nghệ. Ngay như tôi ngoài 80 vẫn sử dụng vi tính thành thạo, nhưng không nên lạm dụng. Không có nét vẽ nào sinh động bằng nét vẽ của trái tim". Ông dẫn chứng thêm, những lần hợp tác thiết kế cho #sankhau# của một số đối tác phương Tây như Anh, Pháp… họ vẫn đòi ông phải có bản vẽ tay và chỉ dùng máy tính để hoàn chỉnh cho bản in.
NSND Phan Phan được phong danh hiệu NSƯT năm 1997, danh hiệu NSND năm 2007 nhưng ông lại "ngại" ai kêu mình bằng danh hiệu ấy mà chỉ thích kêu là thầy, chú, hoặc anh, tùy độ tuổi. Ông cười hiền: "Danh hiệu này kia khách sáo, làm học trò có khoảng cách với mình. Nên kêu sao cho gần gũi là được!".
Đăng Huỳnh
Nguồn: cailuongvietnam.com