Bảo tồn và phát huy dân ca bài chòi: Ghi nhận từ những tác giả viết lời mới

Nhạc MP3: Hát Chầu Văn MP3

(cailuong.net) - Ở một số địa phương trong tỉnh, các tác giả viết lời mới cho dân ca bài chòi đã góp phần tích cực cho việc bảo tồn, đưa di sản văn hóa phi vật thể gần gũi hơn với đời sống. Việc chuyển tải một cách mềm mại, sinh động những nội dung mới trên làn điệu truyền thống đã tạo đời sống mới cho dân ca bài chòi.

Am hiểu và tâm huyết
Đam mê dân ca bài chòi từ nhỏ và được đào tạo bài bản về nhạc công âm nhạc truyền thống, ngoài việc dạy học ở Trường THCS Tam Quan Nam (huyện Hoài Nhơn), thầy giáo Lý Thành Long (52 tuổi) còn sáng tác nhiều tác phẩm dân ca bài chòi lời mới được người dân ưa thích.

Được đào tạo bài bản về âm nhạc truyền thống là nền tảng góp phần giúp thầy giáo Lý Thành Long sáng tác lời mới dân ca bài chòi thành công.

Theo thầy Long, để sáng tác lời mới, viết tiểu phẩm, kịch ngắn và dàn dựng chương trình dân ca bài chòi, trước hết phải am tường làn điệu. Tiếp đến, phải biết cách xây dựng bố cục, kết cấu kịch bản. Sau nữa là thiết kế các làn điệu, tiết tấu vào trong từng tình huống kịch sao cho phù hợp với bối cảnh, nội dung và tính cách của nhân vật. Để có sáng tác nên tích lũy vốn sống phong phú, thường xuyên cập nhật thông tin.
Trong sáng tác, thầy Long đặc biệt chú trọng tổ chức sao cho ca từ ăn khớp với giai điệu, tiết tấu. Vì vậy, tác phẩm của ông thường dễ hô hát và tạo được sự cộng hưởng từ người diễn tấu đến công chúng thưởng thức. “Tôi thường sử dụng các làn điệu dân ca cổ, chủ yếu là các điệu lý, hò, vè, hát ru và làn điệu bài chòi (xuân nữ, xàng xê, cổ bản, hò quảng). Đây là các làn điệu dân gian, gần gũi với đời sống sinh hoạt và tình cảm của người lao động. Còn làn điệu dân ca mới thì chỉ sử dụng các sáng tác của Hoàng Lê, Cung Nghinh, Lệ Thi hoặc Võ Bài, Văn Cận, Trần Hồng, Đặng Nguyễn, Trương Đình Quang... tuy mang đậm sắc thái sân khấu, kịch tính, nhưng đã được làn điệu hóa”, ông Long chia sẻ.
Tại Liên hoan các đội tuyên truyền lưu động tỉnh Bình Định năm 2016, tiểu phẩm “Ngày hội non sông” của đội tuyên truyền lưu động TX An Nhơn đã đoạt giải A toàn đoàn. Tác giả kiêm đạo diễn cải lương tiểu phẩm này là ông Nguyễn Công Lý (61 tuổi, ở phường Nhơn Thành, TX An Nhơn), một gương mặt  quen thuộc, từng dàn dựng hàng trăm tiểu phẩm tuyên truyền cho các địa phương, cơ quan, đơn vị tham gia các liên hoan, hội thi, hội diễn. Trong đó, có nhiều tiểu phẩm mang tính thời sự, đạt giải cao.
Ông Công Lý cho biết:  “Trong các tiểu phẩm, tôi chú trọng đưa vào nhiều làn điệu dân ca, bài chòi được viết lời mới để góp phần bảo tồn và phát huy, tạo sự thu hút người xem hôm nay. Thường phải mất nhiều ngày suy nghĩ, tìm tòi thì ý tưởng mới chín muồi, rồi có khi ban đêm tôi ngồi viết kịch bản một mạch đến tận 2-3 giờ sáng. Sau đó, không nghỉ ngơi, mà tiếp tục tự mình diễn thử các nhân vật trong kịch bản xem thử ra sao”.

Ông Nguyễn Dư đang sáng tác tại nhà.

Giàu hơi thở cuộc sống

Ông Nguyễn Dư (69 tuổi) ở xã Nhơn Hải, TP Quy Nhơn, vốn đam mê luyện tập hát dân ca bài chòi từ thời trẻ, rồi bắt đầu gắn bó với việc sáng tác một cách ngẫu nhiên. Tìm đến ngôi nhà nhỏ của ông ở thôn Hải Đông, đúng vào lúc ông đang ngồi viết bài hát mới.

Lấy cuốn vở học sinh ghi nhiều bài dân ca bài chòi lời mới đã sáng tác, ông Dư sôi nổi giới thiệu mỗi bài đều gắn với những sự kiện, hay đời sống sinh hoạt, lao động của người dân địa phương. Rồi ông cao hứng cất giọng hát bài được sáng tác nhân “Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc” với những câu ca mộc mạc: “Thương nhau nghĩa xóm tình làng. Những chuyện nhỏ nhặt ta cần bỏ đi. Nhẫn nhịn là việc rất hay. Dĩ hòa vi quý như ghi vào lòng”.

Ông Dư tâm sự: “Mình đem hiểu biết về các làn điệu dân ca bài chòi để sáng tác những bài hát có nội dung gần gũi, mang tính thời sự của cuộc sống thì người dân dễ thấm hơn. Có lần tôi đi dự tập huấn về tuyên truyền viên bảo vệ môi trường ở TP Quy Nhơn, ngồi nghe giảng xong thì viết liền một bài gắn liền với nội dung tập huấn để lên hát bài chòi trong giờ giải lao. Mọi người ngạc nhiên và thích thú vỗ tay rào rào,  còn ban tổ chức tập huấn thì thưởng nóng động viên tinh thần học tập, sáng tác của tôi”.

Nhiều năm qua, tác giả kịch bản cải lương Công Lý cũng đã có nhiều tiểu phẩm tuyên truyền  thành công khi khai thác đề tài từ thực tế những vấn đề bức xúc trong cuộc sống. Các nhân vật trong tiểu phẩm thông qua những câu hát dân ca bài chòi đã làm bật lên những cảm xúc, cảnh báo  về những vấn đề tiêu cực như tình trạng vi phạm an toàn giao thông, hay những gương người tốt việc tốt trong thực tế... 
Tác giả Lý Thành Long cũng đã dành nhiều thời gian sáng tác những bài hát, tiểu phẩm dân ca bài chòi bám sát dòng thời sự hướng về biển, đảo Tổ quốc. “Hình ảnh người dân chài, người lính đảo luôn làm sống dậy trong tôi những cảm xúc dạt dào! Có lẽ vì chính ông cha mình bao đời sống chết với biển đảo, rồi đến lượt anh em ruột thịt của gia đình mình cũng như thế. Đồng thời xuất phát từ lòng khâm phục và quý trọng đối với các cán bộ, chiến sĩ nơi đảo xa đang ngày đêm gìn giữ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Đến nay, tôi đã có được hai chương trình dân ca bài chòi viết về đề tài này được phát sóng trên Đài Phát thanh- Truyền hình Bình Định”, ông Long bộc bạch.

Có thể thấy ngay rằng, nét chung của những tác giả dân ca bài chòi lời mới là nhạy bén với thông tin thời sự, chuyển hóa thông tin ghi nhận được vào làn điệu rất nhanh và giàu tính ứng dụng. Đặc biệt những tác giả ấy đáp ứng nhu cầu các chương trình công tác, mục tiêu tuyên truyền của địa phương rất nhanh. Có lẽ vì thế mà các sáng tác của họ dù có thể ít được phổ biến rộng rãi nhưng dễ dàng tìm được chỗ đứng trong trí nhớ của công chúng địa phương.

HOÀI THU

Nguồn: cailuongvietnam.com

Xem cải lương miễn phí: cai luong, thu mua xe nuoc mia cu, thu mua do cu, may phat dien cu, Hát Chầu Văn, máy phát điện 3 pha, sach toi pham hoc, trich doan cai luong, thu mua may lanh cu, kem flan,the hinh,nhac que huong mp3,nhac han mp3,nhac dance mp3,nhac dance remix,nhac cho ba bau,nhac dong que mp3,nhac xua pham hong que,thu mua may phat dien,thu mua laptop cu,sua nap bon cau thong minh,sua bon cau thong minh,may lanh cu,thu mua do cu tan binh,laptop cu