Vở diễn đưa người xem về bối cảnh lịch sử thế kỷ XIV triều vua Trần Dụ Tông. Lưu Thị một đào hát nhan sắc đã kết duyên với chủ gánh hát là kép hát Dương Khương. Vì mê đắm nhan sắc của Lưu Thị mà anh trai nhà vua là Cung tức vương Trần Nguyên Dực cho đòi vào vương phủ phục vụ riêng. Không dám trái lệnh, Dương Khương đành ngậm ngùi chia tay người vợ yêu quí, động viên nàng vào phủ vương, giữ gìn bào thai vừa mới hình thành của hai người. Trong đau khổ tột cùng, hy vọng về đứa con được sinh ra và mang thân phận cao quí, có thể một ngày lên tột bậc vinh hoa khiến Dương Khương được an ủi và chấp nhận.
Sau tám tháng vào phủ vương, Lưu Thị mãn nguyệt khai hoa. Nhật Lễ - con Lưu Thị nghiễm nhiên thuộc dòng dõi nhà Trần. 19 năm sau, khi Trần Dụ Tông thác, Nhật Lễ được trao ngôi báu. Trên ngôi cao, Nhật Lễ là một ông vua bạo ngược, ham mê tửu sắc, bỏ bê chính sự. Khi biết nguồn gốc máu mủ, Nhật Lễ đau đớn và bất lực, gây nên biến loạn, định dứt thống họ Trần, lập triều họ Dương, suýt làm nhà Trần sụp đổ.
|
Một cảnh diễn trong vở cải lương “Ngạ quỷ” |
Kịch bản vở diễn có sự kết hợp giữa lịch sử và hư cấu giả tưởng. Được thể hiện với hai hình thức biểu diễn sân khấu cải lương và múa rối, sự kết hợp nhuần nhuyễn, hấp dẫn và đầy kịch tính. Mỗi loại hình đảm nhiệm một nội dung sự kiện lịch sử thuộc hai nền văn hóa và cách nhau hàng nghìn năm. Các con rối và nhân vật con rối trung tâm, hiện thân cho cái ác, cho ngạ quỷ - một trong 6 cõi luân hồi, là Đồ Ngạn Giả, nhân vật trong tích “Triệu thị cô nhi báo đại cừu” vở bi kịch nổi tiếng viết về vụ án chu di tam tộc nhà họ Triệu, thế kỷ thứ V, trước Công nguyên ở Trung Quốc, một sự kiện lịch sử có thật xảy ra thời Xuân Thuđược ghi lại trong Sử ký Tư Mã Thiên. Và câu chuyện về thân phận vua Nhật Lễ thời nhà Trần, vào nửa cuối thế kỷ XIV của Việt Nam. Sợi dây liên kết hai khối sự kiện trên chính là yếu tố hư cấu giả tưởng, khi các nhân vật vì lợi danh chấp nhận bán linh hồn quỷ dữ. Thủ pháp hư cấu giả tưởng được tác giả sử dụng nhằm lý giải về sự tồn tại của cái thiện và ác, lý giải bản chất cái ác của con người trong vòng xoáy lợi danh. “Ngày và đêm, thau và vàng, thiên thần hay quỉ dữ chỉ cách nhau một lằn giới mong manh. Nếu ngộ ra chân lý, thau có thể thành vàng, quỷ dữ có thể hiển thánh”
Theo quan điểm của nhà Phật “Ngạ quỷ là nơi mà những kẻ khi sống ở dương gian từng gieo nhiều nhân dữ. Chết đi rồi vẫn chấp nê, nặng lòng sân hận, không chịu buông xả, linh hồn vất vưởng không thể siêu thoát, cố bám víu lấy dương gian, tiếp tục gây họa cho con người”... Tác giả kịch bản đã kết hợp giữa những yếu tố giả tưởng cùng những sự thật lịch sử nhằm đưa ra quan điểm của đạo Phật, lý giải bản chất của cái ác trong con người, đồng thời kêu gọi người xem hãy sống một cách nhân ái, nhân từ, hướng thiện.
Vở diễn đã được dàn dựng khá thành công. Khán giả được thưởng thức ngoài những yếu tố nghệ thuật truyền thống của sân khấu cải lương, trong vở diễn “Ngạ quỷ” còn thể hiện nhiều yếu tố sáng tạo mang tính thử nghiệm trong dàn dựng. Bài trí sân khấu sử dụng hình ảnh cách điệu bánh xe luân hồi có thể xoay trục để thể hiện sự thay đổi về không gian, thời gian, những sự đối lập. Sân khấu của vở diễn đem đên sự ấn tượng đặc biệt về màu sắc, hình khối. Nội dung, hình thức, âm nhạc, sự kết hợp các loại hình nghệ thuật của vở diễn mang lại một cái nhìn mới cuốn hút khán giả. Các diễn viên đều thể hiện thành công vai diễn của mình. Những tràng pháo tay không dứt của khán giả sau mỗi lớp ca, mỗi màn diễn là phần thưởng xứng đáng cho những nỗ lức của tác giả kịch bản "Ngạ quỷ", đạo diễn và diễn viên Nhà hát Cải lương Việt Nam./.
Tin, ảnh: Lê Nhung