Nghệ sĩ Mỹ Châu: 'Cuộc đời tôi dành hết cho sân khấu' (1)

(cailuong.net) - Gần 60 năm gắn bó cải lương như máu thịt, nghệ sĩ chia sẻ chị may mắn khi có gia đình êm ấm để vững tâm hoạt động nghệ thuật.

- Cuốn "Châu, chút tạ tình tri âm" kể cuộc đời chị sắp ra mắt. Đã rời xa sàn diễn gần 20 năm qua vì sao chị đồng ý xuất bản sách về mình?

- Trước đây, có rất nhiều người muốn viết sách về chị nhưng chị không nhận lời. Từ hồi nào tới giờ chị luôn nghĩ những câu chuyện đời mình chỉ nên sống để dạ chết mang theo, không muốn nói hay để lại gì. Trong nghề, kể cả việc nhận học trò, chị cũng không thích. Chỉ khi nào dàn dựng một vở tuồng trên đài truyền hình và sân khấu cần kỹ lưỡng từng chi tiết, từng lời thoại, lúc đó, chị mới truyền lại tinh hoa của những người đi trước cho người diễn cùng.

Thực ra, vào năm 1995 chị từng gặp tác giả kịch bản cải lương Thanh Thủy trong một chuyến biểu diễn ở châu Âu nhưng lúc đó chưa nói chuyện nhiều. Sau này gặp lại, qua những cuộc nói chuyện, chị cảm nhận được ở Thanh Thủy sự mộc mạc, nhẹ nhàng và rất thật. Vì vậy, chị đồng ý để Thanh Thủy viết sách về mình. Cuốn sách là chút tâm sự nhỏ chị nhờ Thanh Thủy gửi tới độc giả gần xa, không phải điều gì lớn lao lắm đâu. Mọi thứ nhẹ nhàng lắm, không có áp lực nào cả. Vì vậy, chị và người chấp bút thống nhất gọi cuốn sách này là bút ký chân dung - Chút tạ tình tri âm.

Nghe si My Chau Cuoc doi toi danh het cho san khau

Nghệ sĩ Ưu tú Mỹ Châu đã trải qua thời hoàng kim của cải lương và được khán giả mộ điệu nhờ thanh sắc không lẫn với đồng nghiệp. Bà sinh năm 1950 tại Thủ Thừa, Long An. Sau năm 2002, bà sang Mỹ định cư cùng gia đình đến nay.

- Có nhan sắc lại sớm thành công trong nghề, chị từng trải qua những cuộc tình nào để lại nhiều dư âm trong đời?

- Mỹ Châu không có may mắn có nhiều mối tình như mọi người nghĩ đâu, vì tình của Mỹ Châu là dành cho sân khấu không à. Cuộc gặp gỡ với ông xã (nghệ sĩ Đức Minh) giống như là một sự sắp đặt của ông trời, gặp là phải nên vợ nên chồng. Mối tình đầu của chị, mẹ không chấp nhận nên chị không dám cãi lời, đến khi gặp ông xã là mối tình cuối cùng. Chị dành hết tình cảm cho sân khấu. Cuộc đời chị đơn giản lắm.

- Cố nghệ sĩ Đức Minh giữ vai trò, ý nghĩa như thế nào với cuộc đời chị?

- Có anh trong đời, chị trở nên dạn dĩ hơn. Trước khi gặp anh, chị sống khép kín, chỉ ăn ở nhà vì có mẹ nấu ngon lắm, ít khi nào đi ăn ngoài tiệm. Từ khi có anh, anh thường chở chị đi ăn ở ngoài đường, lê la các góc phố, mới thấy ở vỉa hè cũng có rất nhiều món ngon. Hồi đó chị thích món nghêu hấp. Chị với anh ngồi ăn bên cột đèn, ăn xong nhìn thấy chồng dĩa cao lắm (cười).

* Bút ký nghệ sĩ Mỹ Châu: 'Chồng đột ngột mất khiến tôi cô quạnh'

Anh là nghệ sĩ nhưng rất giống chị ở cuộc sống đời thường, là người đơn giản. Không biết trước đó như thế nào nhưng từ khi gặp chị, anh cũng sống theo phong cách của chị. Đi ăn thì đi theo gia đình, còn không anh chở chị đi. Mà ngộ lắm nha, hồi trước chị bị đau thần kinh bao tử nhưng khi về sống với nhau thì hết, không còn bị dị ứng nữa. Trước đó ăn gì cũng bị dị ứng nhưng giờ ăn cua, ăn ghẹ bao nhiêu cũng không sao hết. (cười). Ngày ấy, vợ chồng chị mỗi người đi mỗi đoàn hát, kể cả khi lập gia đình cũng vậy, ít khi nào đứng chung sân khấu.. Nếu may mắn mà có đi chung thì cứ đi, còn không mỗi người đi mỗi đoàn, rất thoải mái.

Nghệ sĩ cải lương Mỹ Châu bên chồng - cố nghệ sĩ Đức Minh.

- Chị lập gia đình muộn và không có con. Chị cảm nhận thế nào về cuộc sống của mình hiện tại?

- Chị không thấy buồn. Vì cuộc đời chị là sống với các cháu của chị. Khi chị đi hát, ngoài mẹ, chị Tư Hồng Châu còn có anh Ba và các cháu. Thành ra hồi đó chị đi hát vui lắm, bước xuống xe là có gia đình đầy đủ hết. Các cháu gắn bó với chị từ nhỏ, gần chục đứa luôn. Thành ra tình thương của chị đặt trọn vẹn hết cho các cháu.

- 11 tuổi chị đi hát và mau chóng thành danh, kiếm được rất nhiều tiền, được ví như triệu phú thời đó. Lúc đó, chị sử dụng tiền ra sao?

- Nói cho mọi người thương chứ chị không biết gì về tiền bạc, và chị cũng không bận tâm. Khi chị chưa tới tuổi để ký tên trong giao kèo hợp đồng thì mẹ chị ký. Lớn lên chị ký được thì ký nhưng tiền bạc tất cả là mẹ và chị Hồng Châu đứng tên quyết định, kể cả mua xe, nhà cửa. Mẹ muốn dùng số tiền đó cho ai, mẹ chỉ hỏi ý chị, chị cũng chỉ biết dạ thôi vì không bao dám làm trái ý mẹ.

Chị có may mắn nổi tiếng sớm, vì chị đặt tất cả vào sân khấu. Mỗi lần hát xong, mẹ lãnh tiền là chuyện của mẹ. Chỉ khi mẹ mất rồi đến chị Hồng Châu mất, chị mới biết cầm chìa khóa, biết nặng cái đầu, bắt đầu tính toán tiền bạc cho ai, mua cái gì, làm việc này việc nọ… Chị thấy mệt lắm. Hồi đó khỏe vì có mẹ và chị, chị chỉ có biết hát thôi.

* Trích đoạn tân cổ 'Em có buồn không em' - Mỹ Châu, Minh Phụng

- Niềm vui của chị hiện nay là gì?

- Chị thích sống một cách đơn giản, chừng nào các cháu rảnh thì đưa chị về Việt Nam thăm mồ mả ông bà cha mẹ, nhà thờ từ đường ở Thủ Thừa (Long An), ghé thăm mộ của ông xã rồi thăm những người bạn bè thân tình. Chỉ vậy thôi.

- Vì sao trong sách, chị ít đề cập về những khó khăn trong hàng chục năm gắn bó nghề hát?

- Trong cuốn sách, chị gần như kể hết 99% câu chuyện đời mình. Những chuyện trong một phần trăm còn lại chẳng có gì hết, chỉ là chuyện ngoài lề thôi. Đi hát mà, chuyện phía sau hậu trường người nào cũng phải gặp. Đó là sự thường. Nó đâu khác gì một xã hội thu nhỏ, nên mấy chuyện khó khăn đó với chị không quá quan trọng. Khán giả rất tế nhị, không bao giờ hỏi những chuyện đó. Khán giả mà thương Mỹ Châu hình như đều biết tới bản tánh của chị, biết cách sống của chị là không thích nói về mình và cũng không thích nói về người khác.

* Nghệ sĩ Mỹ Châu hát "Bà lão ăn mày"

- Sau năm 1975, chị từng được thay vai cho cố nghệ sĩ Thanh Nga qua các vở “Tấm lòng của biển”, “Dương Vân Nga”, “Tiếng trống Mê Linh”, “Bên cầu dệt lụa”, “Sau ngày cưới”... Lúc đó chị có bị áp lực?

- Chị rất yêu thích những vở tuồng có chị Thanh Nga hát, thành ra khi được mời là chị nhận lời. Nói thiệt, chị không có bị áp lực như mọi người nghĩ. Người thầy dạy cho chị Thanh Nga là má Bảy Phùng Há, và chị cũng từng đem các vở tuồng đến nhờ má Bảy Phùng Há dạy. Cho nên chị thay vai cho chị Thanh Nga cũng ăn rơ, có tương đồng về phong cách.

Khi chị Thanh Nga mất, chị xin phép đoàn về Sài Gòn nghỉ một đêm, dù chị biết khi chị nghỉ là đoàn cũng phải nghỉ. Chị xin về để thắp cho chị Thanh Nga nén nhang. Về Sài Gòn, chị cùng mẹ đến đốt nhang cho chị Thanh Nga, sau đó chị ra ngoài hàng kiểng ngồi một lúc rồi mới trở về đoàn.

- Trải qua hai thời kỳ hoàng kim của cải lương, giờ thấy bộ môn nghệ thuật truyền thống này bị nhận xét là “một cái xác không hồn”, chị có suy nghĩ gì?

- Buồn lắm. Chị không thấy đau mà buồn dữ lắm. Tại sao cải lương lại rơi vô tình cảnh này? Chị chưa bao giờ nghĩ cải lương lại có số phận như vậy.

Trước đây mọi người tập tuồng vui lắm, có khi tập đến hai giờ chiều, bụng đói meo nhưng ai cũng tươi cười. Không phải như bây giờ tập tuồng mà thiếu người này người kia. Rồi không tìm ra những giọng ca độc đáo, nghĩa là những giọng ca vừa cất lên là khán giả phải biết đó là ai. Bên tân nhạc, khi chị Thanh Thúy, chị Phương Dung, chị Thanh Tuyền cất lên là khán giả biết ngay người đó là ai rồi. Bên cải lương thì có chị Út Bạch Lan, chị Ngọc Giàu. Nhưng bây giờ không tìm ra một giọng ca đặc biệt, độc đáo mà cứ na ná giống nhau, cất lên không biết là ai, chị không hiểu vì sao. Còn hồi xưa mỗi năm lại xuất hiện một người có chất giọng rất lạ, không lẫn vào ai.

Quan trọng hơn là không có sân khấu để trau dồi. Có thể người nghệ sĩ còn non đi, nhưng cần phải có môi trường để trau dồi, trui luyện nghề nghiệp hàng đêm. Rồi tuồng tích nữa, đang thiếu trầm trọng, không có tuồng để người ta cảm nhận đó là tuồng hay. Giờ cứ nghe xong rồi quên. Nói theo kiểu duy tâm, chị vẫn mong có một phép màu nào đó để cải lương được sống lại một phần nào thời hoàng kim thuở trước. Chị vẫn hy vọng và cầu mong. Hôm bữa về Việt Nam, chị có đến nhà thờ tổ của Hoài Linh và chị cũng cầu nguyện như vậy.

Hồ Huy Sơn thực hiện

XEM THÊM BÀI HÌNH ẢNH BÌNH LUẬN TẠI ĐÂY