Tính cho tới cuối năm 2016, Đôi gà tồ - bức tranh của cậu bé bảy tuổi Thành Chương, đoạt giải vàng tại cuộc thi tranh quốc tế tổ chức tại Anh - vừa tròn 60 năm, một hoa giáp.
Ngày ấy, cậu Chương đang tham gia lớp học vẽ của Nhà văn hóa thiếu nhi Hà Nội. Trên nhà Chương có ông già hàng xóm nuôi gà. Sớm sớm, những chú gà Đông Hồ nhởn nhơ trên cái sân chật hẹp trong khu tập thể Xóm Hạ Hồi, trước ngôi nhà nhỏ của nhà văn Kim Lân. Những chú gà vạm vỡ, chân to khủng khiếp làm chú bé Thành Chương mê đắm và trong thế giới động vật yêu quý của cậu, lập tức có nhân vật gà.
Cậu vẽ đôi gà tồ, gà cánh tiên... Nhà văn hóa thiếu nhi bèn lấy một số tranh của các cháu, trong đó có bức tranh Đôi gà tồ của Thành Chương, tham dự vào cuộc thi quốc tế. Bức tranh của chú bé bảy tuổi Thành Chương đã vượt qua tất cả đối thủ nhí trên địa cầu này, đoạt giải vàng.
 |
"Đôi gà tồ" của Thành Chương. |
Bức tranh Thành Chương vẽ một đôi gà tồ đang quấn quýt hiền lành bên nhau, trong thế giới của trẻ thơ Việt Nam ấm áp lạ thường. Nó gợi cho người ta về tình bạn, tình yêu, sự bình yên trên cõi nhân gian đầy hỗn mang này. Giải thưởng chấn động giới hội họa, làm nhiều họa sĩ cao tuổi nghề khi ấy thán phục và họa sĩ nhí Thành Chương bấy giờ được coi như một hiện tượng thần đồng.
Từ sau giải lớn ấy, khi có bất kỳ cuộc triển lãm quốc tế nào tổ chức, Nhà văn hóa thiếu nhi lại lấy tranh Thành Chương tham gia và Thành Chương lại có giải cao. Điều đó càng khẳng định thêm danh hiệu cao quý "thần đồng" mà giới hội họa thời bấy giờ tự hào khi nhắc đến cậu.
Sáu mươi năm đã trôi qua, họa sĩ Thành Chương đã vẽ rất nhiều. Ông đã đi qua nhiều cung bậc, trường phái, là họa sĩ tiên phong trong sự đổi mới mà thành công lớn nhất, rõ nhất ở mảng sơn mài, như nhà phê bình mỹ thuật, họa sĩ Nguyễn Quân từng nhận xét: “Người ta sẽ còn trở đi trở lại với đề tài Thành Chương, hội họa Thành Chương hay sơn mài Thành Chương song chắc chắn ông đã tròn vai của họa sĩ Đổi mới... Với cá tính sáng tạo và phong cách riêng biệt, Thành Chương có một vị trí độc đáo, vững chãi trong hội họa Việt Nam, đóng góp vào sự Đổi mới mà ông mong mỏi: một trường phái hội họa Việt Nam riêng biệt".
Có lẽ chính vì như thế, suốt hơn 40 năm qua, tranh của ông tung đi khắp cõi nhân gian. Sự lao động bền bỉ, sáng tạo không ngừng đã tạo ra một khối lượng đồ sộ tác phẩm và định hình rõ ra một nghệ thuật hội họa Thành Chương, rõ ra một phong cách riêng biệt không lẫn vào bất cứ ai. Nếu tính cả những ký họa chiến tranh, tranh minh họa báo chí, vẽ bìa cho bạn bè trên các cuốn sách, tác phẩm Thành Chương không thể đếm được. Riêng tranh sơn mài tự họa hàng ngàn bức.
Ông, Thành Chương, cậu bé đoạt giải vàng năm xưa ở Anh, đã khẳng định vị trí của mình trong giới hội họa đương đại, sau lứa hội họa Đông Dương. Ông trở thành một tên tuổi không thể không nhắc tới trong lớp họa sĩ hàng đầu của nền hội họa đương đại Việt Nam. Con đường sáng tạo của Thành Chương sở dĩ đạt được như vậy là ông luôn bắt nhịp được luồng chảy của nền hội họa thế giới, lại mang đậm sắc hồn văn hóa bản địa. Sự phát huy, làm giàu bản sắc Việt ở mỹ thuật Thành Chương đã cực kỳ nhuần nhuyễn, làm mọi thể loại tranh của ông luôn ám ảnh và gợi cho người xem cái tinh thần thẩm mỹ Việt.
Đấy là điều rất khác biệt ở riêng ông, vượt qua khó khăn nhiều họa sĩ từng vấp phải khi kế tục truyền thống dân tộc, kể cả những bậc thầy đi trước ông. Chính điều ấy đã tạo ra giá trị "khuôn mặt hội họa Thành Chương", một khuôn mặt vừa lung linh vừa cá biệt. Cũng chính điều ấy để tranh Thành Chương có vị trí khá bền vững trên thị trường mỹ thuật suốt hơn 40 năm nay và tên tuổi họa sĩ được quốc tế vinh danh. Liên hiệp quốc từng lấy tranh Thành Chương cùng năm họa sĩ thế giới khác, đại diện cho sáu châu lục, để làm bộ tem cho "Năm quốc tế tình nguyện 2001".
Năm mới 2017 đang tới, cũng là năm Đinh Dậu. Trong 12 con giáp, con gà là con vật rất thân quen của người Việt. Nhân sự kiện Đôi gà tồ tuổi vừa một hoa giáp, họa sĩ Thành Chương trong cơn hứng khởi kỳ lạ, suốt hơn tháng nay đã miệt mài đêm ngày, tạo ra hàng trăm bức tranh gà và quyết định chọn ra 60 bức tranh màu trên giấy làm cuộc triển lãm mừng xuân Đinh Dậu này.
Những con gà năm 2017 mang ra triển lãm lần này của Thành Chương hết sức đa dạng. Có thể nói 60 bức tranh là cả một thế giới gà, bày tỏ rất rõ năng lực kỳ ảo về bút pháp của một họa sĩ tài năng cả đời hiến dâng cho hội họa. Ở đây, người ta có thể tìm thấy nhiều trường phái hiện đại của nghệ thuật, từ siêu thực, lập thể, trừu tượng và cũng ở đây, người ta thấy con gà dân gian nhiều sắc tộc Việt đã nhuần nhuyễn hóa thân vào những chú gà riêng của Thành Chương. Sự hóa thân ấy không chỉ là màu, là bố cục, là hoa văn phảng phất và chìm đắm trong sự phối màu trác tuyệt.
Sáu mươi cách nhìn về một con vật, không hề có sự trùng lặp, mỗi bức tranh là một cách thể hiện rất riêng biệt nhưng vẫn trong một ý tưởng sáng tác xuyên suốt. Đó là một sự biểu đạt thế giới hiện đại, đạt nhiều tính cách và ý tứ, sắc điệu, tạo nên nhiều liên tưởng lại rất giàu tình cảm. Dường như thêm một lần Thành Chương diễn đạt tâm hồn con người ông, thế giới quan của riêng ông một cách hết sức giàu có và đa dạng. Sáu mươi bức tranh gà, sáu mươi trạng thái gà, ngọn cọ của Thành Chương bay liệng, muôn màu muôn trạng, tạo nên những chú gà tuyệt mỹ của trần gian. Với triển lãm gà lần này, ông đã hiến dâng người xem nhiều họa phẩm rất kỳ lạ, bút pháp có khi rất giản đơn, dường như cây cọ chỉ thuận theo tự nhiên mà đi một nét, tạo ra những khối hình đầy ấn tượng, biến hóa vô cùng.
Tranh gà Thành Chương chào mừng xuân Đinh Dậu, sáu mươi họa phẩm chọn lọc của họa sĩ gợi cho tôi khát vọng về an lành, ước mơ về hạnh phúc của con người Việt trong đùm bọc và chia sẻ.
Triển lãm diễn ra từ 20/1 tới 25/1 tại Hội chợ nghệ thuật - tầng 5 tòa nhà HNCC, số 1 Lương Yên, Hai Bà Trưng, Hà Nội.
* Xem: Những bức tranh về gà của Thành Chương
Nguyễn Văn Thọ
Nguồn: giaitri.vnexpress.net