Vai Trần Minh trong vở "Bên cầu dệt lụa" của NS Thanh Sang
NSND Lệ Thủy: Người anh đáng kính!
Tôi vô cùng bàng hoàng. Anh Sang với tôi có quá nhiều kỷ niệm để nhớ. Đó là một người anh mà tôi tôn kính trong sự nghiệp nghệ thuật. Tôi nhớ mãi lần anh tái ngộ khán giả trong suất hát “50 năm một tình yêu nghệ thuật”. Hôm đó anh tập tuồng mệt nhọc nhưng khi ra sàn diễn thì rất tự tin, khẳng khái, ca diễn rất chuẩn mực. Với nghệ thuật, anh Sang là người nghiêm túc. Tính anh rất cộc, làm việc mà thiếu tập trung, lo ra thì sẽ bị anh trách thẳng thắn. Năm 1964 với vai Tạ Tốn, anh đã được yêu quý và bầu đoàn khắp nơi mời để anh về hát với giá rất cao. Nhưng anh vẫn gắn bó với Dạ Lý Hương, vẫn đêm đêm hóa thân thành Kim Mao Sư Vương Tạ Tốn. Khi tôi và anh Minh Vương thực hiện chương trình Sân khấu Vàng, anh đã tích cực tham gia, dù hát ca cổ anh cũng xung phong, vì anh biết những suất hát đó sẽ giúp cho đồng bào nghèo xây dựng nhà tình thương. Thắp nén hương tiễn biệt anh Thanh Sang. Mới đây thôi, anh còn gọi điện mời tôi tham gia suất hát sinh nhật tuổi 75 của anh, anh nói sẽ tổ chức hát với các đồng nghiệp để chúng tôi ôn lại kỷ niệm của thời hoàng kim. Tôi sẽ diễn nàng Quỳnh Nga, anh sẽ diễn Trần Minh với vở “Bên cầu dệt lụa”. Vậy là anh đã bỏ lại giấc mơ được hát cùng chúng tôi, thế hệ mà công chúng đã dành quá nhiều tình cảm, để giọng ca và vai diễn của anh sống mãi trong lòng khán giả mộ điệu.
NSƯT Thanh Sang và Thanh Nga trong vở "Tiếng trống Mê Linh"
NSƯT Minh Vương: Yên nghỉ nhé anh Thanh Sang!
Yên nghỉ nhé anh Thanh Sang. Anh lúc nào cũng là người thích chia sẻ những điều thầm kín trong sự nghiệp nghệ thuật. Những lần anh em ngồi tâm sự với nhau về những khó nhọc, thì sau mỗi câu chuyện đều là những lời khuyên chân thành. Tôi gặp nhiều sự cố trong đời nghệ sĩ, thì anh Sang là người động viên tôi rất nhiều. Những năm mới vào nghề, khi gặp nhau anh đều có những bài học quý gửi gắm cho tôi. Hễ xem truyền hình thấy có những vở diễn hay thì anh đều gọi tôi và trao đổi. Anh quan tâm đến thế hệ diễn viên trẻ, đặc biệt những bạn trẻ đóng vai tính cách, anh quan tâm, tìm gặp để chỉ dẫn. Tôi nhớ mãi suất diễn vở “Nửa đời hương phấn” anh diễn tại Nhà hát Bến Thành, đêm đó tôi diễn vai Tùng, anh diễn vai Cang, người anh khuyên em trai từ bỏ cuộc tình với cô gái buôn hương, bán phấn. Anh bệnh nên có phần mệt nhọc khi ca, nhưng tôi thấy rõ trong anh một bản lĩnh sân khấu. Cuối suất diễn anh nắm tay tôi, xúc động: “Hôm nay sức khỏe không tốt, nhưng tôi đã có được kỷ niệm thiệt đẹp với các bạn”. Hôm sinh nhật lần thứ 40 của tôi, anh chọc tôi, tuổi 66 mà bày đặt sinh nhật 40. Nếu Minh Vương 40 thì Thanh sang mới 32 tuổi. Anh cười sảng khoái. Những câu chuyện tiếu lâm chọc cười chúng tôi mãi mãi sẽ là kỷ niệm cho chúng tôi luôn nhớ về anh. Người anh đáng kính của sân khấu cải lương.
NSND Lệ Thủy, NS Lệ Thu và NSƯT Thanh Sang trong chương trình "50 năm một tình yêu sân khấu"
NS Phượng Liên: Anh Sang sống tình cảm lắm!
Hay tin anh bệnh nặng, tôi cầu nguyện mỗi ngày. Tôi nhớ khi tôi về nước tổ chức lễ mừng thọ của mẹ tôi, anh Sang đã đến tham dự và khóc khi cầm tay mẹ tôi: “Tụi con mồ côi mẹ rất sớm, trong số những bạn nữ nghệ sĩ, Phượng Liên may mắn còn có mẹ, còn có cơ hội báo hiếu, tổ chức lễ mừng thọ cho mẹ, chứ tụi con thì không còn có dịp để nấu cơm cho mẹ ăn, nói gì đến làm tiệc mừng thọ”. Và anh khóc ôm chầm lấy mẹ tôi, gọi mẹ tôi bằng tiếng mẹ chân thành. Anh Sang sống tình cảm lắm. Tôi nhớ những suất diễn tái hiện lại vở “Tiếng trống Mê Linh” cho Sân khấu Vàng gây quỹ từ thiện, anh Sang đóng Thi Sách, tôi đóng Trưng Trắc. Chúng tôi diễn vở này đều nhớ đến chị Thanh Nga, một nữ nghệ sĩ tài sắc vẹn toàn, người bạn diễn lớn của anh Thanh Sang. Quá nhiều kỷ niệm với anh, nhớ mãi và không bao giờ quên. Yên nghỉ nhé anh, chàng Thi Sách hào hùng mà biết bao khán giả mộ điệu yêu quý.
NSƯT Minh Vương trong đêm vinh danh NSƯT Thanh Sang
NS Thanh Thủy: Nghệ sĩ chuẩn mực.
Tôi là diễn viên bên sân khấu kịch, may mắn trong chương trình “50 năm một tình yêu sân khấu”, anh Thanh Sang mời tôi diễn một tiểu phẩm hài với Anh Vũ, câu chuyện do anh sáng tác, nói về một cô bé bán hạt dưa, quạt giấy trong rạp, bổng một hôm được cho thế vai, làm đào chánh. Tôi đã diễn vai đó, được anh tập vũ đạo và tung hứng tiếng cười với Anh Vũ. Tôi mê giọng ca của anh từ lúc còn nhỏ xíu, có bao giờ dám nghĩ lớn lên sẽ được diễn cùng sân khấu với anh. Yên nghỉ trong giấc ngủ ngàn thu nhưng tiếng hát của anh mãi là điểm sáng của sự chuẩn mực mà giới trẻ theo nghề diễn viên của sân khấu cải lương sẽ luôn nhớ mãi. Vĩnh biêt anh, người nghệ sĩ của sự chuẩn mực và tinh thần lao động nghiêm túc.
NS Thanh Thủy và Anh Vũ trong đêm vinh danh NSƯT Thanh Sang
NSƯT Hữu Châu: Mất mát lớn của nghệ sĩ đoàn Thanh Minh- Thanh Nga
Đi theo đoàn hát của bà nội tôi, bà bầu Thơ, tôi đặc biệt chú ý đến chú Sang, không phải vì chú là kép chánh, mà vì trong tác phong làm nghề chú nghiêm túc, có sự quan sát chung quanh để làm tốt vai diễn và hiệu quả suất hát. Chú rảnh thì thường kể về những kỷ niệm khó quên của nghề, cứ như một quyển sách quý, lần giở cho con cháu hiểu biết hơn về tầm quan trọng của nghề nghiệp. Cứ như chú sinh ra để ghi chép trong đầu, nên sự kiện nào, tình huống gì có liên quan và tác động đến nghề nghiệp thì chú nhớ vanh vách. Chính sự quan sát cuộc sống đã cho chú Sang trải nghiệm nhiều và đưa vào cảm xúc cho sự hóa thân. Hồi đó má ba Thanh Nga của tôi nhỏng nhẽo lắm. Chú Sang hay la, rồi hai người gây nhau, tranh cải. Bao giờ chú Sang cũng chịu phần thua thiệt, để má ba tôi vui, nhưng rồi sáng hôm sau tìm ba tôi – NS Hữu Thình để méc. “Anh hai nghỉ coi, Thanh Nga ỷ con của bầu ăn hiếp em”. Ba tôi cười và nói: “Tôi cũng con của bầu nè, nhưng tôi binh vực chú”. Rồi cả hai cùng cười. Má tôi – NS Thanh Lệ cực kỳ thương chú Thanh Sang. Mấy ngày qua chú bệnh nặng, má tôi đêm nào cũng đọc kinh cầu nguyện. Hôm nay thì chú Sang đã hội ngộ với má ba Thanh Nga của tôi rồi. Khép lại một chặng đường bôn ba mà chú vẫn thường nói, chú cô độc vì chưa tìm được bạn diễn nào hay cãi nhau mà diễn hay như má Thanh Nga, diễn cặp với chú ưng ý đến từng ly, từng khoảnh khắc. Là thành viên của đoàn Thanh Minh, Thanh Nga, chú Sang ra đi là một mất mát lớn đối với gia tộc chúng tôi. Nghiêng mình trước những cống hiến to lớn của chú đối với sân khấu cải lương, đối với bảng hiệu Thanh Minh, Thanh Nga. Vĩnh biệt chú Thanh Sang của con!
NSND Bạch Tuyết, NSƯT Thanh Sang, NS Ánh Hoa, Thanh Phú trong chương trình vinh danh ông tại Nhà hát TP
Tang lễ của NSƯT Thanh Sang được tiến hành tại nhà riêng, đường số 17 phường Hiệp Bình Chánh, Thủ Đức, TP HCM. Lễ viếng bắt đầu từ 10 giờ ngày 21-4. Lễ truy điệu 7 giờ 15 phút ngày 25-4. An táng tại Nghĩa trang Bình Dương (đường Nguyễn Văn Thành, Chánh Phú Hòa, Bến Cát, Bình Dương).
Thanh Hiệp (ghi) (ảnh Thanh Hiệp)