Tôi đến Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang (136 Trần Hưng Đạo, P.Phạm Ngũ Lão, Q.1, TP.HCM) vào trung tuần tháng 10, khi mà không khí tranh luận về việc: Liệu HĐND TP.HCM thông qua tờ trình cho dự án xây dựng Nhà hát giao hưởng, nhạc, vũ kịch với kinh phí hơn 1.500 tỉ đồng ở Thủ Thiêm (Q.2) có hợp lý không đang là đề tài nóng lên ở các diễn đàn, đặc biệt là mạng xã hội. Trong bối cảnh ấy, không ít người so sánh đến hiệu quả đầu tư cho Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang, vốn được mệnh danh là “thánh đường” cải lương, cũng được đầu tư đến 132 tỉ đồng (sau khi bị “đội vốn”) nhưng suốt thời gian dài hoạt động khá ảm đạm so với vẻ ngoài khang trang, nhìn từ hướng đường Trần Hưng Đạo.
Ảm đạm từ không khí đến những con người đang làm việc nơi thánh đường ấy. Nói thế bởi có vẻ họ đang làm trên “cái nền” của một quá khứ vàng son, có thay đổi nhưng vẫn chưa thể toại nguyện với giấc mơ... “thánh đường”.
Tôi được một người có thẩm quyền của “thánh đường” cải lương tiếp chuyện và được biết, tại đây mỗi tuần chỉ có một xuất diễn - trong cái khán phòng được an ủi gọi là “ấm cúng” ấy bởi khi xây dựng lại nhỏ hơn so với rạp cũ. Ông Phan Quốc Kiệt, Phó giám đốc Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang, khi được hỏi về điều kiện sân khấu, vẫn hay dùng từ “ấm cúng” để miêu tả về tình hình hoạt động của 3 đoàn cải lương ở đây.
“Một tuần chỉ một xuất diễn thì làm sao sống?”, chúng tôi buột miệng. “Mỗi suất diễn rất ít khán giả. Tôi chỉ mong khoảng 100 người đến xem cho một suất là đã vui lắm rồi. Tình hình sân khấu cải lương hiện nay khá ảm đạm. Một vở diễn trước đây có thể “sống” từ 3 - 5 năm. Nhưng nay thì nhu cầu của khán giả xem cải lương khác rồi. Họ muốn có những cái mới hơn. Nên sắp tới chúng tôi sẽ dàn dựng lại một số vở cũ và cả những vở mới để mong “sáng đèn” nhiều hơn”, ông Kiệt chia sẻ.
Đến “thánh đường” vào buổi chiều thứ 6, mà không khí quanh nhà hát chẳng “cải lương” chút nào. Không có nhiều poster giới thiệu chương trình hay các băng rôn quảng cáo vở diễn. Có cảm giác nhà hát này cứ trống trải và “rộng” quá so với nhu cầu xem cải lương của người dân thành phố.
Lời chia sẻ của vị phó giám đốc khiến người viết chanh lòng: “Thật ra cải lương là môn nghệ thuật đặc thù. Khán giả đã thích thì ở đâu họ cũng tới xem. Ngồi trong một khán phòng sang trọng không phải là điều quá quan trọng với họ. Nên thật lòng tôi chỉ mong mỗi suất diễn có khán giả nhiều là chúng tôi vui, là động lực để làm nghề”.
Một nhà hát rộng rãi, nhiều tầng được xây dựng mới trên con đường trung tâm thành phố nhưng lại “ảm đạm” khán giả đến rạp, chỉ có 1 suất diễn mỗi tuần thì dường như chỉ để “trang trí” vì nếu thực sự đã là “thánh đường” thì phải có những “con chiên” mộ đạo...
Bước ra khỏi thang máy, quay đầu nhìn lại, tôi thấy tấm giấy dán ngay cửa: “Chú ý thang máy chỉ sử dụng cho 4 người một lần...”. Đến sảnh chính, chúng tôi nghe văng vẳng đâu đó tiếng cụng ly chúc tụng. Chắc có tiệc tùng gì trong nhà hát hay sự kiện gì được tổ chức nơi đây (!?).
Hụt hẫng! Có lẽ, “thánh đường” cải lương chỉ có trong giấc mơ!
THANH KHANG
Nhà hát cải lương vừa xây 130 tỉ đồng ở TP.HCM giờ ra sao?
Giữa tâm điểm TP.HCM thông qua dự án nhà hát 1.500 tỉ đồng, nhiều người đang tò mò về sự hoạt động của các nhà hát trên địa bàn, trong đó có nhà hát cải lương Trần Hữu Trang, nơi từng được kỳ vọng trở thành 'thánh đường' cho nghệ thuật cải lương và tốn đến 130 tỉ đồng xây dựng.
'Thánh đường' cải lương với chi phí xây dựng hơn 130 tỉ đồng nhưng vẫn chưa đáp ứng được tiêu chuẩn của một nhà hát hiện đại ẢNH: TL
Sẽ hơi khập khiễng khi so sánh về độ hoành tráng của dự án Nhà hát Giao hưởng nhạc vũ kịch ngàn tỉ và nhà hát cải lương Trần Hữu Trang với chi phí xây dựng hơn 130 tỉ đồng. Nhưng câu chuyện về hiện trạng sau khi nhà hát này được đưa vào sử dụng và hiệu quả của nó cũng là vấn đề đáng quan tâm.
Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang được khởi công xây dựng mới vào năm 2013 và được kỳ vọng trở thành “thánh đường” cải lương. Nhưng với rất nhiều sai phạm về kết cấu xây dựng, cơ sở hạ tầng không đảm bảo đã từng được báo chí phản ánh và cũng đã từng được thanh tra chỉ ra những bất hợp lý và tìm cách khắc phục nhưng đến nay khi đã đi vào hoạt động, “thánh đường” ấy dường như vẫn dang dở…
Sâu khấu nhà hát cải lương Trần Hữu Trang thấp hơn so với khán phòng ẢNH: TL |
| | Vào tháng 7.2017, Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Nguyễn Đức Chung cho biết về chủ trương xây dựng Nhà hát Hoa Sen quy mô 2.000 chỗ ngồi trong khu công viên CV1 Cầu Giấy. Một nhà hát hiện đại nhất thủ đô với 6 tầng, thiết kế hình bông sen nổi trên mặt nước, trong nhà hát có sân trượt băng, khu vui chơi giải trí… Nhưng gần 1 năm sau đó, lãnh đạo UBND TP.Hà Nội đã ký quyết định dừng triển khai. | | |
Hiện nay ở nhà hát Trần Hữu Trang có 3 đoàn cải lương đang hoạt động, nhân sự cũng gần 100 người nhưng theo như chia sẻ của ông Phan Quốc Kiệt, Phó giám đốc nhà hát, thì mỗi tuần chỉ có một suất diễn, có thể sắp tới sẽ tăng thêm để sân khấu “sáng đèn” nhiều hơn. Tình hình này cũng bởi cải lương đã qua giai đoạn “hoàng kim” để thu hút khán giả đến rạp.
Còn nói về cơ sở vật chất khi được xây mới và đưa vào hoạt động, ông Kiệt cho biết: “Chúng tôi chỉ là những người thụ hưởng. Trước kia rạp Hưng Đạo rất cũ kỹ, tôi cũng từng là diễn viên cải lương nên hiểu rất rõ. Còn giờ rạp được xây mới thì sân khấu thấp, khán phòng cũng nhỏ hơn. Cải lương cũng có đặc thù vì có những vở diễn cần đại cảnh, trần sân khấu thấp thì khi dàn dựng chúng tôi phải tính toán để phù hợp với kích thước của sân khấu hiện tại”. Nói về hướng giải quyết những bất cập, khó khăn ở thời điểm hiện tại khi mà nhà hát xây mới nhưng kết cấu về kỹ thuật, điều kiện vẫn không đảm bảo, ông Kiệt nói thêm: “Khi thầy Trần Ngọc Giàu (Giám đốc nhà hát - PV) về tiếp quản cũng có những hướng để khắc phục về chuyên môn như vị trí của dàn nhạc ngồi chưa phù hợp thì đành phải gỡ bớt hàng ghế khán giả để có chỗ ngồi, vị trí của bộ phận âm thanh ánh sáng được bố trí trên lầu giờ phải chuyển xuống dưới để phù hợp hơn… Nói chung trên cơ sở thực tế khắc phục được cái gì chúng tôi sẽ khắc phục cái đó. Với chúng tôi ở góc độ chuyên môn thì chúng tôi sẽ làm và tính toán phù hợp với thực tế, để làm sao phục vụ tốt hơn cho vở diễn. Với mái gầm thấp ở hai bên sân khấu thì mình phải làm những tạo cảnh thấp lại, chuyển cảnh sao cho phù hợp. Phòng hóa trang ở trên lầu, thì diễn viên cũng gặp khó khăn khi di chuyển xuống sân khấu, họ cũng phải canh thời gian để xuống cho kịp phân cảnh diễn… Vất vả nhưng cũng phải chịu thôi”. “Bản thân tôi và các nghệ sĩ khi nhà hát được xây dựng mới lại cũng kỳ vọng nhiều về điều kiện vật chất, âm thanh, sân khấu, một không gian đẹp… nhưng thực tế hiện trạng thì phải chấp nhận. Trong quá trình tiếp quản rạp, biểu diễn, mình vận hành thì mới phát hiện, thấy được cái gì chưa tốt. Chúng tôi đang rà soát lại hết để có báo cáo rồi xin khắc phục như thang máy, đường ống thoát nước, báo cháy… trong thời gian tới”, ông Kiệt chia sẻ thêm.
THU THỦY